(Των Καρολίνα Τάγαρη, Λευτέρη Παπαδήμα)
AΘΗΝΑ, 3 Μαΐου. (Reuters) - Η επιχειρηματική ιδέα γεννήθηκε
στον 25χρονο Σταύρο Τσομπανίδη μια μέρα που περπατούσε στην
παραλία δίπλα σε σωρούς από ξερά φύκια.
Αποφάσισε να τα ανακυκλώσει και να τα χρησιμοποιήσει ως
πρώτη ύλη για να κατασκευάσει θήκες για iPhones, γυαλιά ηλίου
και συσκευασίες δώρων.
Μετά από τέσσερα χρόνια, η startup του, η FHEE, πουλά τα
προϊόντα της στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η πορεία του
αντανακλά την αλλαγή νοοτροπίας μεταξύ των νέων στην Ελλάδα
καθώς η κρίση και η υψηλή ανεργία τους αναγκάζει να στρέφονται
ολοένα και περισσότερο στη νεοφυή επιχειρηματικότητα και την
καινοτομία.
"Εάν δεν δράσουμε, μετά από πέντε χρόνια θα λέμε τα ίδια
πράγματα: ότι η Ελλάδα δεν πάει καλά, ότι δεν υπάρχουν
δουλειές... ότι έχουμε ένα καινούριο πρόγραμμα από το ΔΝΤ και
την ΕΕ για να μας βοηθήσει", λέει ο Τσομπανίδης.
Οι ελληνικές startup πολλαπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια της
κρίσης που ξεκίνησε το 2008. Το ένα τέταρτο του ΑΕΠ εξανεμίστηκε
την τελευταία 10ετία μαζί με τις ευκαιρίες για εργασία σε
παραδοσιακούς κλάδους όπως το Δημόσιο και οι οικογενειακές
επιχειρήσεις.
Η οικονομία έχει αρχίσει τώρα να ανακάμπτει.
Οι "Startups" ήταν κάτι το άγνωστό πριν από μία δεκαετία. Οι
δημόσιες υπηρεσίες δεν έχουν επίσημα στοιχεία εγγραφών.
Ιδιωτικές όμως πλατφόρμες δεδομένων τις υπολογίζουν μεταξύ των
600 και των 1.100.
Η πιο παλιά καταμέτρησή είναι από την Edeavor Greece και
αναφέρει ότι το 2010 υπήρχαν μόλις 16 εταιρίες. Σύμφωνα με την
ηλεκτρονική ιστοσελίδα Angelist σήμερα είναι περίπου 600 ενώ η
Grant Thornton ανεβάζει τον αριθμό τους στις 1.127 το 2017.
Το κεφάλαιο επιχειρηματικών συμμετοχών Marathon VC, που
δημιουργήθηκε πέρυσι, έχει στη βάση δεδομένων του 1.000
startups. Ο αριθμός των επενδυτικών κεφαλαίων αλλά και του
διαθέσιμου ποσού για χρηματοδοτήσεις εταιριών του κλάδου αυξάνει
επίσης.
Το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Κεφάλαιο (EIF), υποστηριζόμενο από
ιδιώτες επενδυτές, αναμένεται να διαθέσει 400 εκατ. ευρώ σε
ελληνικές startup και άλλες μικρές επιχειρήσεις την επόμενη
5ετία. Το ποσό αυτό είναι πέντε φορές υψηλότερο σε σχέση με αυτό
που είχε διατεθεί τα προηγούμενα χρόνια.
Το 2008, όταν ο Γιώργoς Τζιραλής, συνιδρυτής της Marathon
VC, οργάνωσε μια συνάντηση για τις νεοφυής επιχειρήσεις
ανταποκρίθηκαν περίπου 12 άτομα. Τώρα, κάθε μήνα, συμμετέχουν
στις συναντήσεις αυτές περίπου 200- 300 άτομα, ενώ
παρουσιάζονται 3 με 5 νέες επιχειρήσεις κάθε φορά.
"Πριν από δέκα χρόνια δεν υπήρχε σχεδόν τίποτα", λέει ο
Τζιραλής. "Σήμερα βλέπουμε κάτι πολύ πιο ώριμο και πιστεύουμε
ότι είναι η κορυφή του παγόβουνου".
Η Marathon VC έχει επενδύσει σε πέντε εταιρίες μέχρι στιγμής
και θα προχωρήσει στη χρηματοδότηση άλλων τριών το επόμενο
διάστημα. Ο Τζίραλης πιστεύει ότι μπορεί να διαθέσει κεφάλαια
ύψους 32 εκατ. ευρώ σε λιγότερο από 12 μήνες.
"ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ"
Ο τουρισμός και η ναυτιλία, οι δύο βασικές "βιομηχανίες" της
χώρας, οδηγούν την ανάκαμψη το τελευταίο διάστημα. Ωστόσο, η
διάρθρωση της οικονομίας μπορεί να αλλάξει εάν ο αριθμός των
startup συνεχίσει να αυξάνει, λένε οι οικονομολόγοι.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης χιλιάδες εταιρίες έβαλαν λουκέτο
ενώ η ανεργία ανήλθε στο ιλλιγιώδες ποσοστό του 27,9%. Έξι στους
δέκα νέους ήταν άνεργοι.
Περίπου 223.000 άτομα ηλικίας 25-39 ετών μετανάστευσαν
μεταξύ του 2008-2013 σε πλουσιότερες χώρες, σύμφωνα με την ΤτΕ.
Η αυστηρή λιτότητα κατά τη διάρκεια των τριών προγραμμάτων
διάσωσης οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση. Όσοι έμειναν πίσω
έπρεπε να καινοτομήσουν για να επιβιώσουν.
"Η κρίση δημιούργησε επιχειρηματικότητα ανάγκης", λέει ο
Παναγιώτης Ζαμάνης, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Νεοφυών
Επιχειρήσεων. "Τώρα αυτό μετατρέπεται σε επιχειρηματικότητα
ευκαιρίας", προσθέτει.
Η Εθνική Τράπεζα αναφέρει ότι ο κλάδος των τεχνολογικών
startup μπορεί να είναι πολλά υποσχόμενος παρά το γεγονός ότι
έχει κεφαλαιοποίηση περίπου 300 εκατ. ευρώ.
"Το ελληνικό οικοσύστημα των τεχνολογικών startup βρίσκεται
ακόμα σε βρεφική ηλικία αλλά δείχνει ήδη σημάδια για δυνατότητες
υψηλής ανάπτυξης", αναφέρει σε έρευνά της.
Τρεις μηχανικοί ίδρυσαν την εταιρία Ex Machina λίγες ημέρες
μετά την επιβολή περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές, τα
γνωστά capital controls. Ήταν το καλοκαίρι του 2015 όταν η χώρα
έφθασε κοντά στην έξοδο από το ευρώ.
"Θέλαμε να πάρουμε περισσότερο ρίσκο διότι πιστεύαμε σε
αυτό, έτσι όπως ήταν τα πράγματα, δεν θα μπορούσαν να γίνουν
χειρότερα", λέει ο 38χρονος Μανώλης Νικηφοράκης ένας από τους
ιδρυτές της εταιρίας.
Μιλά από τα γραφεία της Ex Machina που φιλοξενούνται στην
θερμοκοιτίδα νεοφυών επιχειρήσεων του EGG που έχει ιδρύσει η
Eurobank στην Αθήνα. Οι τοίχοι στους τετράγωνους χώρους των
εγκαταστάσεων είναι καλυμμένοι με επιχειρηματικά σχέδια και
σημειώσεις.
Η εταιρία προσφέρει επεξεργασμένα και εξειδικευμένα
προγνωστικά μετεωρολογικά στοιχεία σε μεγάλες βιομηχανικές
εταιρίες. Μεταξύ αυτών την εταιρία παροχής αερίου στην οποία
παρέχει προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης φυσικού αερίου
βάσει των μετεωρολογικών συνθηκών.
Οι ιδρυτές της σχεδιάζουν τώρα να επεκταθούν στο εξωτερικό
και είναι σε συζητήσεις με επενδυτικά κεφάλαια για την
χρηματοδότησή του νέου εγχειρήματος.
"ΑΝΑΧΑΙΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ BRAIN DRAIN"
Οι ιδιοκτήτες της Ex Machina και των άλλων startups λένε ότι
έχουν επιτύχει παρά τα εμπόδια και τους περιορισμούς που θέτει
το φορολογικό και το θεσμικό πλαίσιο. Η γραφειοκρατία, οι υψηλοί
φόροι και οι περιορισμοί στην χρηματοδότηση λειτουργούν
ανασταλτικά λένε οι νεοφυής επιχειρηματίες.
Η Ελλάδα κατατάσσεται 87ης μεταξύ των 137 χωρών παγκοσμίως,
σύμφωνα με το τον παγκόσμιο δείκτη ανταγωνιστικότητας- World
Economic Forum's Global Competitiveness Index- πίσω από το
Τατζικιστάν και την Ουκρανία.
Η υπέρογκη φορολογία και η μεγάλη γραφειοκρατία, αποτελούν
βασικά εμπόδια για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
Η Ex Machina χρειάστηκε τρεις μήνες για να ανοίξει τραπεζικό
λογαριασμό ώστε να μπορούν οι πελάτες τους να τους πληρώνουν. Η
χρηματοδότηση ήταν δυσεύρετη και οι επενδυτές συνηθισμένοι σε
πιο παραδοσιακές δραστηριότητες όπως η εστίαση και ο τουρισμός.
Η Ex Machina και η PHEE, έπρεπε να στηριχθούν αρχικά σε
προσωπικές οικονομίες, δωρεές και βραβεύσεις.
Η καινοτόμος επιχείρηση στον χώρο των μεταφορών Taxibeat,
που εξαγοράστηκε πέρυσι από την γερμανική Daimler, ιδρύθηκε στο
Λονδίνο λόγω της ευελιξίας στο νομικό πλαίσιο και το χαμηλότερο
κόστος έναρξης.
"Προσπάθησα να δω με τον λογιστή μου πόσο διάστημα θα μου
έπαιρνε να ανοίξω την εταιρία στην Ελλάδα, να ανοίξω τραπεζικό
λογαριασμό, και μετά να αντλήσω τα κεφάλαια", είπε ο ιδρυτής της
εταιρίας Νίκος Δρανδάκης στη βουλή τον Μάρτιο.
"Ήθελε ένα με δύο μήνες... ανοίξαμε την εταιρία σε μία ημέρα
στην Αγγλία".
Η κυβέρνηση εξετάζει να προχωρήσει σε φοροαπαλλαγές και
κίνητρα απασχόλησης για τον κάδο των startup το καλοκαίρι.
"Η ανάπτυξη αυτής της χώρας, η ανάπτυξη της οικονομίας αυτής
της χώρας βασίζεται αποκλειστικά... στο πόσο καλά θα πάνε αυτές
οι επιχειρήσεις την επόμενη 10ετία", λέει ο Σταύρος Ιωάννου
αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος στην Eurobank.
"Οφείλουμε να τις βοηθήσουμε γιατί είμαστε σίγουροι ότι
βοηθώντας αυτές τις επιχειρήσεις βοηθάμε κατ' επέκταση στην
ανάπτυξη της χώρας".
Η κυβέρνηση σε συνεργασία με το EIF, ανακοίνωσε τον Απρίλιο
την δημιουργία του Equifund με κεφάλαια ύψους 400 εκατ. ευρώ. Θα
χρηματοδοτεί άλλα επιχειρηματικά κεφάλαια που θα επενδύουν σε
startup και άλλες μικρές εταιρίες.
Στόχος του είναι όπως αναφέρει σε απάντησή του στο Reuters,
με e-mail, είναι να αναχαιτίσει "το brain drain και να το
μετατρέψει ίσως σε brain gain".
Περίπου το ένα τέταρτο των κεφαλαίων θα προέλθουν από
ιδιώτες επενδυτές ενώ τα υπόλοιπα θα είναι κρατική και ευρωπαϊκή
χρηματοδότηση.
Τα κεφάλαια θα πρέπει να επικεντρώσουν στην ενίσχυση των
startup και την επέκτασή τους εκτός των συνόρων, είπε ο Κώστας
Ανδριόπουλος, καθηγητής επιχειρηματικής καινοτομίας στην σχολή
Cass Business School στο Λονδίνο.
Η Workable, που προσφέρει ηλεκτρονικές υπηρεσίες ανθρωπίνου
δυναμικού και κάνει τις προσλήψεις ευκολότερες, ιδρύθηκε στην
Αθήνα το 2012.
Είναι από τις πιο πετυχημένες ελληνικές startup με γραφεία
στο Λονδίνο και τη Βοστόνη. Απασχολεί προσωπικό 180 ατόμων, τους
περισσότερους από αυτούς στην Ελλάδα.
Έχει αντλήσει κεφάλαια 32 εκατ. δολαρίων από επενδυτές ενώ
μεταξύ των 6.000 πελατών της έχει τις Porsche, Ryanair και την
Marks & Spencer.
"Η επιτυχημένες (startups) συχνά δημιουργούνται στην κρίση",
λέει ο Νίκος Μωραϊτάκης ιδρυτής της Workable που παραιτήθηκε από
την εργασία του στο Dubai για να στήσει την Workable στην Αθήνα,
μέσα στην κρίση.
(Καρολίνα Τάγαρης, Λευτέρης Παπαδήμας)