Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, εξέπληξε τους πάντες, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργικού του Συμβουλίου, με την ανακοίνωσή του ότι θα καταφύγει στην κρίση του ελληνικού λαού αναφορικά με το (δεύτερο) πακέτο διάσωσης για την Ελλάδα, το οποίο διαπραγματεύτηκε πρόσφατα.
Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν αντίθεση που κυμαίνεται γύρω στο 60% ως προς το πακέτο διάσωσης, το οποίο περιλαμβάνει αυστηρά μέτρα λιτότητας, μία αρνητική ψήφος αποτελεί πολύ ρεαλιστική πιθανότητα. Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις που ρωτούν εάν η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στην ευρωζώνη έχουν ακόμη μεγαλύτερη υποστήριξη μεταξύ του κοινού. Ποιες είναι λοιπόν οι προοπτικές τόσο για την Ελλάδα όσο και για την υπόλοιπη ευρωζώνη εάν οι Έλληνες αποχωρήσουν από τη νομισματική ένωση;
Στην πραγματικότητα, ένα «όχι» στο δεύτερο πακέτο διάσωσης είναι ένα «ναι» προς μια μη ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας. Ενδεχόμενη απόρριψη του πακέτου στήριξης θα απαξιώσει τις χρηματοδοτικές επιλογές για την Ελλάδα και η χώρα θα οδηγηθεί αναγκαστικά προς τη χρεοκοπία.
Αυτό συνεπάγεται στάση πληρωμών για την πρώτη συμφωνία των 110 δισ. Ευρώ που είχε επιτευχθεί με την ΕΕ και το ΔΝΤ το περασμένο έτος και η οποία επίσης επέβαλε αυστηρή λιτότητα στους εξεγερμένους Έλληνες. Η ψήφος, λοιπόν, δεν αφορά στην πραγματικότητα μόνο το δεύτερο πακέτο που συμφωνήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα, αλλά και το πρώτο από τον Μάιο του 2010.
Τίποτε από τα παραπάνω δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα πρέπει να φύγει από την ευρωζώνη· δεν μπορεί να υποχρεωθεί άλλωστε βάσει των ισχυόντων κανόνων. Ωστόσο, η χώρα δεν θα έχει άλλη επιλογή εφόσον θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εξασφαλίσει δάνεια σε Ευρώ, ενώ ακόμη κι αν συμβεί κάτι τέτοιο το ισχυρό Ευρώ είναι ένας από τους βασικούς λόγους πίσω από τα προβλήματα των Ελλήνων.
Απλούστατα δεν είναι αρκετά ανταγωνιστικοί για να έχουν νόμισμα το ισχυρό Ευρώ, ενώ ουσιαστικά ψηφίζουν για συνέχιση των δημόσιων προγραμμάτων που διευρύνουν το έλλειμμα. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι η Ελλάδα θα αποχωρήσει από την ΕΕ, αλλά μόνο από τη νομισματική ένωση.
Σε ό,τι αφορά στην υπόλοιπη Ευρώπη, επειδή μία άτακτη χρεοκοπία της Ελλάδας θα απέρριπτε ουσιαστικά και το αρχικό πακέτο διάσωσης των 110 δισ. Ευρώ, όπως αναφέρεται πιο πάνω, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας θα τίθετο σε αυστηρή δοκιμασία και το πιθανότερο είναι ότι η ΕΚΤ (και ουσιαστικά η Γερμανία), θα έπρεπε να αναλάβει την ευθύνη της διάσωσης της χώρας. Κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό εάν η Ελλάδα αποτελούσε μοναδική περίπτωση, αλλά το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν την Ελλάδα στην έξοδό της και άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία ή η Ιταλία, προβάλλει δυσκολίες στην ΕΚΤ.
Επομένως, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να πείσουν τον κ. Παπανδρέου να αθετήσει την υπόσχεσή του για δημοψήφισμα - διαφορετικά διακινδυνεύουν να προκληθεί πολύ σοβαρότερη χιονοστιβάδα από την πτώχευση της Ελλάδας - ή να αποδεχτούν το μερίδιο ενοχής τους και να περιορίσουν την πίεση για τη λιτότητα που ασκείται στην ελληνική οικονομία. Παρόλο που δεν είναι δημοφιλής επιλογή για την Γερμανία και τις άλλες χώρες, οι τρέχουσες εξελίξεις στην Ελλάδα ίσως καταστήσουν προφανέστερο στους διαμορφωτές της πολιτικής ότι η αυστηρή λιτότητα συνοδεύεται από την παρατεταμένη οικονομική ύφεση.
Είναι πρωταρχικής σημασίας, λοιπόν, για τους Ευρωπαίους ηγέτες να συγκρατήσουν άμεσα αυτή την τάση - ενόψει του φόβου, όχι συγκεκριμένα της ελληνικής χρεοκοπίας, αλλά κυρίως της μετάδοσής της στην υπόλοιπη περιφερειακή Ευρώπη- είτε ελαφρύνοντας τα μέτρα που έχουν επιβληθεί στους Έλληνες ή ενισχύοντας επαρκώς τον οικονομικό τομέα προκειμένου να πείσουν τους «τιμωρούς των ομολόγων» ότι οι επιθέσεις σε άλλες περιφερειακές χώρες είναι μια χαμένη εκ των προτέρων μάχη.