Η Ελλάδα σύντομα θα έρθει αντιμέτωπη με το φάσμα της χρεοκοπίας, αλλά τι θα συμβεί μετά από αυτό; Εάν οι κυβερνήσεις και η κεντρική τράπεζα θέλουν να προστατεύσουν το ευρώ, θα πρέπει να λάβουν ορισμένα επικίνδυνα μέτρα, τα οποία μπορεί να έχουν πολύ άσχημες συνέπειες για την Ευρώπη, σύμφωνα με την ανάλυση που αποτελεί κεντρικό θέμα αυτή την ώρα του Der Spiegel.
Για την Ευρώπη, η πραγματική μάχη σωτηρίας του ευρώ θα ξεκινήσει σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας ή εξόδου της από το ευρώ. Τότε θα είναι η δοκιμασία για τη διάλυση ή μη της Ζώνης. Η προτεραιότητα που θα δοθεί θα είναι να μειωθούν οι αποδόσεις στα ιταλικά και ισπανικά ομόλογα, ώστε να μην αναγκαστούν οι δύο χώρες να ζητήσουν εξωτερική βοήθεια.
Σύμφωνα με το Spiegel, υπάρχουν τρεις εναλλακτικές που μπορούν να σταματήσουν τη δραματική αύξηση των επιτοκίων δανεισμού των χωρών:
-Μαζική αγορά κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
-Απεριόριστη αύξηση των κεφαλαίων που διατίθενται στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM), προσφέροντας του τραπεζική άδεια
-Εισαγωγή ευρωομολόγων
Και οι τρεις επιλογές έχουν ένα κοινό σημείο. Είναι νέες μέθοδοι που δεν έχουν δοκιμαστεί για τις συνέπειες τους. Οι παράπλευρες απώλειες επομένως μπορεί να είναι επικίνδυνες για τις χώρες της ευρωζώνης, με τις κυβερνήσεις ήδη να αναζητούν το μη χείρον βέλτιστο.
Αναλυτικά:
1.Ευρωομολόγα
Τα ευρωομόλογα έχουν ως στόχο να μειώσουν τις διαφορές στην πιστοληπτική ικανότητα μεταξύ των κρατών της ευρωζώνης. Η εισαγωγή τους, θα μειώσει το κόστος δανεισμού για την κρίση, ενώ η Ευρώπη θα στείλει επίσης ένα σαφές μήνυμα προς τις χρηματοπιστωτικές αγορές ότι οι χώρες μέλη του παραμένουν μαζί.
Το κύριο πρόβλημα με την κοινή έκδοση χρέους είναι η έλλειψη δημοσιονομικής πειθαρχίας. Τα ευρωομόλογα δεν θα έλυναν την τρέχουσα οξεία κρίση, παρ 'όλα αυτά, η δημιουργία τους μπορεί να σταθεροποιήσει το ευρώ. Σε μακροπρόθεσμη βάση, ακόμα και υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε υποστηρίζει την ιδέα μιας κοινής ευρωπαϊκής δημοσιονομικής πολιτικής, για την κοινή έκδοση χρέους, αλλά η λύση που θα βρεθεί θα πρέπει να εξασφαλίζει πειθαρχία στα κράτη.
2.Τραπεζική άδεια στον ESM
Αυτό το φθινόπωρο, το μόνιμο ταμείο διάσωσης του ευρώ αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) θα παρέχει ένα κοινό ταμείο για τις χώρες της ευρωζώνης για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Η πρόθεση είναι, επίσης, ότι ο ESM θα είναι σε θέση να χρηματοδοτεί τα προγράμματα ενίσχυσης για τις προβληματικές χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα εδώ: Ο ESM δεν έχει αρκετά χρήματα στα ταμεία του για τη διάσωση τέτοιων χωρών. Μπορεί να διαθέτει 500 δισ. ευρώ μέχρι τα μέσα του 2014, αλλά ακόμη και αυτό το ποσό θα είναι πολύ λίγο για την καταπολέμηση της κρίσης στις μεγαλύτερες χώρες της ευρωζώνης.
Μία εναλλακτική λύση που έχει συζητηθεί είναι η παροχή τραπεζικής άδειας στον ESM, με τη διαδικασία να προβλέπει ότι ο ESM θα αγοράζει ομόλογα από τα κράτη και θα τα καταθέτει ως εγγυήσεις στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αυτή η διαδικασία θα παρέχει το ESM απεριόριστη πρόσβαση σε ρευστότητα προκειμένου να επεμβαίνει αποτελεσματικά για τη μείωση των επιτοκίων δανεισμού των χωρών. Το πλεονέκτημα εδώ είναι ότι, σε αντίθεση με την ΕΚΤ, η οποία μπορεί να αγοράζει ομόλογα μόνο στις δευτερογενείς αγορές, ο ESM θα μπορούσε να αγοράσει απευθείας από την κυβέρνηση στην πρωτογενή δηλαδή αγορά.
Υπάρχουν όμως πολλές ενστάσεις για κάτι τέτοιο. Η ΕΚΤ έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να στηρίξει το ταμείο διάσωσης. Το καταστατικό της απαγορεύει τη χρηματοδότηση των κυβερνήσεων. Αντιδράσεις υπάρχουν και από το Βερολίνο, όπου αυξάνονται οι φόβοι ότι η ενδεχόμενη ευθύνη της Γερμανίας για το ESM θα μπορούσε να μετατραπεί σ’ ένα απύθμενο πηγάδι, αν ο μηχανισμός ελάμβανε τραπεζική άδεια. Μέχρι στιγμής, η γερμανική κυβέρνηση έχει θέσει ένα σαφές όριο για τη συνεισφορά της στο ταμείο: Η χώρα είναι διατεθειμένη να εγγυηθεί μέχρι 190 δις. ευρώ. Αλλά το όριο αυτό δεν θα έχει πλέον κανένα νόημα αν στο ταμείο δινόταν απεριόριστη δύναμη πυρός.
3. Μαζική αγορά κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Η τελευταία λύση στην κρίση είναι η παρέμβαση της ΕΚΤ. Έχει αρχίσει ήδη να συζητείται ότι η ΕΚΤ μπορεί να παρεμβαίνει και να αγοράζει ομόλογα, ωστόσο αυτό θα πρέπει να γίνεται με όρους που να στοχεύουν στη δημοσιονομική πειθαρχία.
Αν η ΕΚΤ καθιστά σαφές ότι θα παρεμβαίνει ότι και αν γίνει, τότε οι κερδοσκόποι θα βρεθούν αντιμέτωποι με αδιέξοδο καθώς οι στρατηγικές τους θα προσκρούουν στην αποφασιστικότητα της ΕΚΤ.
Η βασική ένσταση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι η ΕΚΤ να χάσει την εμπιστοσύνη των συμμετεχόντων στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Αν αρχίσει έμμεσα να βοηθά τις χώρες τυπώνοντας στην ουσία χρήμα, αυτό θα μπορούσε να βλάψει την εμπιστοσύνη της σε μακροπρόθεσμη βάση.
Υπάρχει επίσης ένα ζήτημα πολιτικού ελέγχου: Ποιος θα παρακολουθεί και ποιος θα ελέγχει ποια ομόλογα αγοράζει η ΕΚΤ και σε ποιο επίπεδο θα τεθεί ένα ανώτατο όριο; Υπάρχει μια σαφές πρόβλημα εδώ: Η ΕΚΤ δεν είναι υπόλογη σε κάθε κοινοβούλιο, ενώ η δημοσιονομική πολιτική είναι ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα των κοινοβουλίων. Αυτό το θεσμικό κενό θα πρέπει με κάποιον τρόπο να λυθεί.