Εάν η Ευρώπη είναι στο δρόμο της μετάβασης σε μια οικονομία με ελάχιστο άνθρακα, τότε θα πρέπει να διασφαλίσει τους πεπερασμένους πόρους που είναι αναγκαίοι για το πράσινο μέλλον. Αυτή την εβδομάδα το Business Planet εστιάζει στις σπάνιες γαίες και σε άλλες πρώτες ύλες που είναι σημαντικές για την υψηλή τεχνολογία και την επανάσταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι σπάνιες γαίες μεταμορφώνουν τον κόσμο μας. Είναι βασικά δομικά συστατικά για μαγνήτες, κινητήρες, μπαταρίες και χρησιμοποιούνται ευρέως σε κλάδους με μεγάλη ανάπτυξη, όπως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και η παραγωγή ανεμογεννητριών. Είμαστε στην Ελλάδα για να δούμε πώς μια τεχνική εταιρία βοηθάει επιχειρήσεις εξορύξεων να λειτουργήσουν με έναν πιο βιώσιμο τρόπο.
Η ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση Seismotech έχει ως στόχο της να τις βρει Προσφέρει μια ποικιλία υπηρεσιών αναζήτησης και βοηθά εταιρίες εξορύξεων να βρίσκουν λύσεις, χωρίς να χρειαστεί να σκάψουν. Πώς η τεχνολογία της μειώνει την περιβαλλοντική καταστροφή που προκαλούν οι εξορύξεις; «Η τεχνολογία που εφαρμόζουμε είναι παθητική σεισμική. Βασίζεται στην καταγραφή και την ανάλυση των σεισμικών σημάτων, όπως είναι για παράδειγμα οι σεισμοί και ο σεισμικός θόρυβος του περιβάλλοντος. Σ’ αυτό το πλαίσιο μας επιτρέπει να χαρτογραφήσουμε τους ορυκτούς πόρους με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο» αναφέρει ο Νίκος Μαρτάκης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας.
Η Seismotech συμμετέχει στο Smart Exploration, ένα πρότζεκτ που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Έχει ως στόχο να αναπτύξει πιο οικονομικά αποδοτικές και βιώσιμες λύσεις στον κλάδο των εξορύξεων. Τι τους προσέφερε η συμμετοχή τους στο πρότζεκτ Smart Exploration; «__Το Smart Exploration μας έδωσε την ευκαιρία να εστιάσουμε στην έρευνα και την καινοτομία. Σ’ αυτό το πλαίσιο, μεταφέραμε την τεχνογνωσία μας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στον κλάδο των μεταλλευμάτων. Επιπλέον, είχαμε την τύχη να συνεργαστούμε, να ανταλλάξουμε ιδέες και γνώσεις με την πανεπιστημιακή κοινότητα και τον κλάδο σε όλη την Ευρώπη» επισημαίνει ο Νίκος Μαρτάκης_._
Η υποστήριξη αντίστοιχων εταιριών είναι στο πλαίσιο της ευρύτερης ευρωπαϊκής στρατηγικής. 30 κρίσιμες πρώτες ύλες θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την ευρωπαϊκή οικονομία. Υπολογίζεται για παράδειγμα ότι η Ε.Ε. θα χρειαστεί 18 φορές περισσότερο λίθιο μέχρι το 2030 για μπαταρίες και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας.
Το πρόβλημα είναι ότι πολλές από αυτές βρίσκονται σε άλλες χώρες. Κυρίως την Κίνα. Ένα όμως νέο σχέδιο δράσης της Ε.Ε. προσπαθεί να βάλει τέλος σ’ αυτή την εξάρτηση, διαφοροποιώντας τον εφοδιασμό της και ενισχύοντας σημαντικά την εγχώρια διαδικασία προμήθειας, επεξεργασίας και ανακύκλωσης.
Ο Γιάννης Πασπαλιάρης είναι καθηγητής στο ΕΜΠ, μηχανικός μεταλλείων-μεταλλουργός. Είναι ειδικός στις σπάνιες γαίες. Η Ε.Ε. μόλις ανακοίνωσε τη νέα στρατηγική της για την προστασία αυτών των κρίσιμων πρώτων υλών. Ποιο είναι το σκεπτικό της; «__Οι σπάνιες γαίες εισάγονται κυρίως από την Κίνα, οπότε πρέπει να βρούμε μια στρατηγική για να κόψουμε την εξάρτησή μας από αυτή τη χώρα. Γι’ αυτό το λόγο η Ε.Ε. ανέπτυξε μια στρατηγική, που έχει δύο στάδια. Το πρώτο είναι η αξιοποίηση των δικών μας εγχώριων πόρων και το δεύτερο στάδιο είναι να διαφοροποιήσουμε τον εφοδιασμό μας για αυτές τις πρώτες ύλες».
Για να αναζωογονήσει τον κλάδο των μεταλλευμάτων και των εξορύξεων και να ενθαρρύνει τη συνεργασία διαφορετικών φορέων και επιχειρήσεων, η Ε.Ε. δημιούργησε ένα όργανο που αποκαλείται Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τις Πρώτες Ύλες. Γιατί είναι τόσο σημαντικές αυτές οι πρώτες ύλες για την Ευρώπη; «__Οι σπάνιες γαίες είναι ζωτικές για την παραγωγή σχεδόν όλων των βιομηχανικών προϊόντων της κοινωνίας μας. Από κινητά τηλέφωνα μέχρι ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτριες. Εάν θέλουμε να διατηρήσουμε την ποιότητα της ζωής μας και να έχουμε μια πιο βελούδινη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε την προμήθεια αυτών των πρώτων υλών» τονίζει ο καθηγητής.
Βασικά στοιχείαΗ διασφάλιση του βιώσιμου εφοδιασμού με πρώτες ύλες είναι κομβικής σημασίας για την βιομηχανία της Ε.Ε. αλλά και για την ευρύτερη οικονομία. Η Ε.Ε. χρηματοδοτεί καινοτόμα πρότζεκτ στον τομέα των πρώτων υλών στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας 2020.
Τον Σεπτέμβριο 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Σχέδιο Δράσης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες και την λίστα με τις κρίσιμες πρώτες ύλες για το 2020.
Η Επιτροπή δημιούργησε επίσης την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τις Πρώτες Ύλες για να φέρει κοντά τους ενδιαφερόμενους φορείς. Η συμμαχία αυτή θα εστιάσει στις πιο επείγουσες ανάγκες που έχει η ήπειρος και θα αυξήσει τα αποθέματα σε σπάνιες γαίες που είναι ζωτικής σημασίας για τα ευρωπαϊκά βιομηχανιά οικοσυστήματα.
Αυτές οι δράσεις στοχεύουν στο να διευκολύνουν στη μετάβαση στην πράσινη και την ψηφιακή οικονομία και να αυξήσουν την παρουσία της Ευρώπης σε σημαντινές τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για αυτή την μετάβαση.