Ο αριθμός των κρουσμάτων ελονοσίας παγκοσμίως έφτασε τα 263 εκατομμύρια πέρυσι, μια αύξηση 11 εκατομμυρίων κρουσμάτων συγκριτικά με το 2022, εν μέσω στασιμότητας της προόδου για την εξάλειψη της ασθένειας που μεταδίδεται από κουνούπια, σύμφωνα με νέα έκθεση.
Ενώ εκτιμάται ότι 2,2 δισεκατομμύρια κρούσματα ελονοσίας και 12,7 εκατομμύρια θάνατοι έχουν αποτραπεί από το 2000 λόγω των παγκόσμιων προσπαθειών για την υγεία, τα τελευταία χρόνια η έλλειψη χρηματοδότησης, η επίδραση της πανδημίας COVID-19 στα συστήματα υγείας, η πολιτική αστάθεια στις χώρες που μάχονται την ελονοσία και άλλες προκλήσεις έχουν δυσχεράνει την αντιμετώπιση.
"Βρισκόμαστε εδώ λόγω της σημαντικής προόδου που έχει επιτευχθεί", δήλωσε στο Euronews Health ο Δρ Τζέιμς Τιμπεντεράνα, επιδημιολόγος και διευθύνων σύμβουλος της κοινοπραξίας για την ελονοσία με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το 2023, το Αζερμπαϊτζάν, το Μπελίζ, το Πράσινο Ακρωτήριο και το Τατζικιστάν έλαβαν πιστοποίηση ότι «καθάρισαν» από την ελονοσία, ενώ η Αίγυπτος απέκτησε φέτος το πιστοποιητικό και η Γεωργία και η Τουρκία φαίνεται να βρίσκονται σε καλό δρόμο.
Related
Παρόλα αυτά, εκτιμάται ότι 597.000 άνθρωποι πέθαναν από ελονοσία το 2023, αριθμός που ήταν σε παρόμοια επίπεδα με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Σχεδόν όλοι οι θάνατοι σημειώθηκαν στην Αφρική.
"Το υπόλοιπο της διαδρομής είναι πιο περίπλοκο από ό,τι έχουμε δει τα τελευταία 20 χρόνια", δήλωσε ο Τιμπεντεράνα.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ελονοσία, η οποία εξακολουθεί να ενδημεί σε 83 χώρες, μεταδίδεται στους ανθρώπους μέσω κουνουπιών που έχουν μολυνθεί από ένα παράσιτο, γεγονός που καθιστά πιο περίπλοκη την εξάλειψή της από άλλες ασθένειες που μεταδίδονται μεταξύ των ανθρώπων.
Το 2023, η παγκόσμια χρηματοδότηση για τον έλεγχο της ελονοσίας ήταν 4 δισεκατομμύρια δολάρια (3,79 δισεκατομμύρια ευρώ), λιγότερο από το ήμισυ των 8,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων (7,87 δισεκατομμύρια ευρώ) που σύμφωνα με την υπηρεσία υγείας του ΟΗΕ απαιτούνται. Το κενό αυτό οδηγεί σε ελλείψεις φαρμάκων και δικτύων που έχουν υποστεί επεξεργασία με εντομοκτόνα για την προστασία από τα κουνούπια, σύμφωνα με την έκθεση.
Related
"Δεν βλέπω, δεδομένης της τρέχουσας παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης, ότι θα υπάρξει ένας νέος χρηματοδότης που θα μπει στο χώρο", δήλωσε στο Euronews Health η Δρ Ρετζίνα Ραμπίνοβιτς, διευθύντρια της πρωτοβουλίας για την εξάλειψη της ελονοσίας στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης.
"Υπάρχουν πάρα πολλές ανάγκες, υπάρχει η κλιματική [αλλαγή], υπάρχουν πόλεμοι και είναι πραγματικά μια πρόκληση".
Η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να επιδεινώσει το πρόβλημα. Στο Πακιστάν, για παράδειγμα, οι ακραίες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες προκάλεσαν "επιδημία ελονοσίας" το 2022, με τα κρούσματα να πενταπλασιάζονται, σύμφωνα με την έκθεση.
Ααυξανόμενη απειλή
Ένα άλλο αυξανόμενο ζήτημα είναι η απειλή της ανθεκτικότητας στα φάρμακα κατά της ελονοσίας, δηλαδή όταν ένα παράσιτο που μεταφέρει την ελονοσία εξελίσσεται, αυξάνοντας τον κίνδυνο αποτυχίας των θεραπειών και καθιστώντας πιο πιθανό τον θάνατο των ασθενών με σοβαρή ασθένεια.
Αυτό συνέβη με τη χλωροκίνη, η οποία κάποτε αποτελούσε θεραπεία πρώτης γραμμής για την ελονοσία, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και τη δεκαετία του 1980, και θα μπορούσε να είναι ξανά σήμερα.
Related
Πρόσφατα, υπήρξαν ενδείξεις ότι τα παιδιά στην Ουγκάντα με μια σοβαρή μορφή ελονοσίας εμφανίζουν μερική αντοχή στην αρτεμισινίνη, ένα σωτήριο φάρμακο κατά της ελονοσίας, σύμφωνα με μια μικρή μελέτη στο ιατρικό περιοδικό JAMA .
Η ανθεκτικότητα στην αρτεμισινίνη έχει επίσης επιβεβαιωθεί στην Ερυθραία, τη Ρουάντα και την Τανζανία, και ο ΠΟΥ εκτιμάει ότι η Αιθιοπία, το Σουδάν, η Ναμίμπια και η Ζάμπια λειτουργούν με την ίδια στρατηγική.
Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος τα κουνούπια να αποκτήσουν ανοσία στα εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται στις κουνουπιέρες και τα παράσιτα να εξελίσσονται ώστε να αποφεύγουν τις διαγνωστικές εξετάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι ένα μολυσμένο άτομο δεν θα είναι θετικό και δεν θα λάβει θεραπεία για την ελονοσία, δήλωσε ο Τιμπεντεράνα.
Για να καταπολεμηθεί η ανθεκτικότητα στην ελονοσία και να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι θα μπορούν να λαμβάνουν αποτελεσματική ιατρική περίθαλψη, ο ειδικός δήλωσε ότι οι γιατροί θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να επεκτείνουν τα υπάρχοντα φάρμακα για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, όπως με τη χρήση διαφορετικών συνδυασμών φαρμάκων.
Related
Αυτό συμβαίνει επειδή η επόμενη γενιά αντιελονοσιακών φαρμάκων πιθανότατα δεν θα είναι διαθέσιμη τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια, και αν τα σημερινά φάρμακα σταματήσουν να λειτουργούν νωρίτερα, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στα φάρμακα και ενδεχομένως στο ιατρικό σύστημα, είπε.
"Πρόκειται για μια κρίση", δήλωσε ο Τιμπεντεράνα. "Δεν ξέρουμε πόσο μεγάλο είναι αυτό το παράθυρο, αλλά προτιμώ να μην το μάθω".
Βελτιώσεις στον έλεγχο
Άλλες πρόσφατες εξελίξεις είναι πιο θετικές, σύμφωνα με την έκθεση του ΠΟΥ.
Για παράδειγμα, ένας νέος τύπος κουνουπιέρας επεξεργασμένης με εντομοκτόνο που προσφέρει καλύτερη προστασία από την ελονοσία γίνεται ευρύτερα διαθέσιμος.
Το 2023, το 78% των 195 εκατομμυρίων διχτυών που παραδόθηκαν στην υποσαχάρια Αφρική ήταν ο νέος τύπος διχτυού, από 59% το 2022, σύμφωνα με την έκθεση του ΠΟΥ.
Περαιτέρω, 17 χώρες έχουν εισαγάγει τα εμβόλια κατά της ελονοσίας που συνιστά ο ΠΟΥ ως μέρος των συνήθων εμβολιασμών τους για την παιδική ηλικία.
Related
Περίπου δύο εκατομμύρια παιδιά έλαβαν τα εμβόλια στο πλαίσιο πιλοτικών μελετών στη Γκάνα, την Κένυα και το Μαλάουι μεταξύ 2019 και 2023, με αποτέλεσμα τη μείωση κατά 22% των νοσηλειών για σοβαρή ελονοσία μεταξύ των επιλέξιμων παιδιών και τη μείωση κατά 13% των θανάτων από οποιαδήποτε αιτία, εξαιρουμένων των τραυματισμών.
Η Δρ Μαίρη Χάμελ, η οποία εργάζεται για την παρασκευή εμβολίων κατά της ελονοσίας στον ΠΟΥ, δήλωσε στους δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα ότι απαιτείται ένας συνδυασμός εμβολίων, θεραπειών και άλλων εργαλείων για την τελική εξάλειψη της ελονοσίας.
"Κανένα από αυτά τα εργαλεία δεν είναι αυτόνομο εργαλείο, οπότε είναι πραγματικά σημαντικό, καθώς το εμβόλιο αναπτύσσεται, να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε τις κουνουπιέρες και να επεκτείνουμε τις κουνουπιέρες και άλλες παρεμβάσεις", δήλωσε η Χάμελ.