Σε αναθεωρημένη συμφωνία για τους εργαζόμενους σε ψηφιακές πλατφόμες κατέληξαν οι πρεσβευτές των κρατών μελών της ΕΕ την Παρασκευή, η οποία επιτρέπει στο Συμβούλιο, το οποίο εκπροσωπείται από το Βέλγιο, να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι συνομιλίες αναμένεται να επανεκκινήσουν την επόμενη Τρίτη, σε μια μάχη με τον χρόνο πριν ο νομοθετικός κύκλος κλείσει εν όψει των επερχόμενων ευρωεκλογών που θα διεξαχθούν 6-9 Ιουνίου.
Ο δρόμος, ωστόσο, δεν είναι ακόμη ανοιχτός: σύμφωνα με διπλωμάτη που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων της Παρασκευής, έξι κράτη μέλη είτε αντιτάχθηκαν στην αναθεωρημένη συμφωνία είτε απείχαν, γεγονός που υποδηλώνει ότι η αντίσταση στην οδηγία καλά κρατεί.
Το σχέδιο νόμου, που παρουσιάστηκε στα τέλη του 2021, έχει στόχο να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους σε δημοφιλείς εφαρμογές όπως η Uber, η Deliveroo και η Glovo, όπως οι οδηγοί ταξί, οι οικιακοί βοηθοί και οι οδηγοί διανομής τροφίμων, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζονται ως αυτοαπασχολούμενοι, παρότι υπόκεινται σε εργασιακούς κανόνες παρόμοιους με τους κανονικούς υπαλλήλους.
Η εργασία σε πλατφόρμα, που ενίοτε αποκαλείται και «οικονομία της περιστασιακής απασχόλησης», έχει πολλές και ποικίλες μορφές. Η ανάπτυξη ψηφιακών πλατφορμών έχει ωφελήσει τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους καταναλωτές, αλλά έχει επίσης οδηγήσει στη διαμόρφωση μιας γκρίζας ζώνης για πολλούς εργαζομένους όσον αφορά το καθεστώς απασχόλησής τους.
Το κεντρικό σημείο του κειμένου είναι ένα νέο σύστημα οδηγιών που θα αναπροσαρμόζει το καθεστώς των εργαζομένων σε πλατφόρμες, εάν πληρούν ορισμένα κριτήρια ή προϋποθέσεις στην εργασία τους, όπως η απαγόρευση εξυπηρέτησης ανταγωνιστικής εφαρμογής ή η υποχρέωση να ακολουθούν κανόνες εμφάνισης, συμπεριφοράς και απόδοσης.
Αυτό δείχνει ότι βρίσκονται πράγματι σε σχέση εργασίας και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να απολαύουν των εργασιακών δικαιωμάτων και της κοινωνικής προστασίας που παρέχονται στους μισθωτούς βάσει του εθνικού δικαίου και του δικαίου της ΕΕ.
Οι Βρυξέλλες εκτιμούν ότι περίπου 5,5 εκατομμύρια από τα 28 εκατομμύρια εργαζόμενους σε πλατφόρμες που δραστηριοποιούνται σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μη ορθά προσδιορισμένοι και επομένως θα εμπίπτουν στο πλαίσιο της οδηγίας.
Με τον τρόπο αυτό θα αποκτήσουν δικαιώματα όπως ο κατώτατος μισθός, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, τα ωράρια εργασίας, η υγειονομική ασφάλιση, η άδεια ασθενείας, τα επιδόματα ανεργίας και οι συντάξεις - στο ίδιο επίπεδο με οποιονδήποτε άλλο μόνιμο εργαζόμενο.
Από την πρώτη παρουσίαση, η οδηγία έχει τεθεί υπό έντονη αμφισβήτηση, όχι μόνο από τις ίδιες τις πλατφόρμες, οι οποίες φοβούνται την εκτίναξη του κόστους για την προσαρμογή στο επικαιροποιημένο καθεστώς, αλλά και από φιλελεύθερες και δεξιές κυβερνήσεις στην Ευρώπη που φοβούνται την αύξηση του διοικητικού κόστους και την επιβράδυνση της λεγόμενης Gig Economy.
Τα κράτη μέλη πέρασαν μήνες προσπαθώντας να βρουν συγκλίσεις και συμφώνησαν σε μια κοινή θέση τον περασμένο Ιούνιο, η οποία πρόσθεσε μια διάταξη που παρέχει στις εθνικές αρχές τη "διακριτική ευχέρεια να μην εφαρμόζουν την οδηγία" σε ορισμένες περιπτώσεις.
Το Κοινοβούλιο, αντιθέτως, επέλεξε μια μαξιμαλιστική, φιλική προς τους εργαζομένους θέση που δυσκόλευε τις πλατφόρμες να παρακάμπτουν την οδηγία, ενίσχυε τις απαιτήσεις διαφάνειας και αύξανε τις κυρώσεις για μη συμμόρφωση.
Το βαθύ χάσμα μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων καθήλωσε τις διαπραγματεύσεις. Χρειάστηκαν έξι γύροι διαπραγματεύσεων μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία στα μέσα Δεκεμβρίου.
Αλλά ενώ οι ευρωβουλευτές πανηγύριζαν, στο Συμβούλιο ξέσπασε εξέγερση.
Μια ομάδα χωρών, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Φινλανδία, η Σουηδία και οι τρεις χώρες της Βαλτικής, κατέστησαν σαφές ότι δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν το νέο κείμενο, καθώς πίστευαν ότι η Ισπανία, η οποία τότε κατείχε την εκ περιτροπής προεδρία, είχε απομακρυνθεί πολύ από την θέση του Ιουνίου. Η Γερμανία παρέμεινε σιωπηλή, μια στάση που ερμηνεύεται ως προοίμιο αποχής.
Η νέα αντιπαράθεση δημιούργησε σοβαρές αμφιβολίες για το αν ο νόμος θα πέρναγε.
Λόγω των επικείμενων ευρωεκλογών, όλες οι διαπραγματεύσεις πρέπει να ολοκληρωθούν έως τα μέσα Φεβρουαρίου. Αν χαθεί η προθεσμία καταδικάζονται σε εκκρεμότητα και μπορεί κάλλιστα να ξεχαστούν όταν ο νομοθετικός κύκλος ανοίξει ξανά τον Σεπτέμβριο.
Το Βέλγιο, που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρίας, προσπάθησε να διασώσει την οδηγία πριν να είναι πολύ αργά και συνέταξε έναν νέο συμβιβασμό για να φέρει όλα τα κράτη μέλη στο τραπέζι. Το κείμενο, το οποίο οι πρεσβευτές ενέκριναν την Παρασκευή, επανέρχεται ως επί το πλείστον στην θέση του Ιουνίου.
Ωστόσο, το γεγονός ότι οι πολλές αντιτιθέμενες χώρες ήραν τις αμφιβολίες τους την Παρασκευή δεν σημαίνει αυτόματα ότι θα συναινέσουν στο αποτέλεσμα του νέου γύρου διαπραγματεύσεων. Ένας διπλωμάτης από τα "διστακτικά" κράτη μέλη δήλωσε στο Euronews ότι το πράσινο φως ήρθε με "μικρή επιφύλαξη" και ότι το Βέλγιο θα πρέπει να προσέξει "να μην πάει πολύ μακριά".