Η γήρανση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξανόμενη ανάγκη για εργαζόμενους στον τομέα των υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας. Βρισκόμαστε στην Μπάνσκα Στιάβνιτσα στην ανατολική Σλοβακία, όπου εφαρμόζεται ένα πιλοτικό πρόγραμμα στην κοινότητα, με στόχο να κρατηθούν οι ηλικιωμένοι για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα στα σπίτια τους.
Σε αυτήν την περιοχή της Σλοβακίας, η πρόσβαση σε ποιοτική φροντίδα και υπηρεσίες για τους ηλικιωμένους δεν είναι πάντα δυνατή, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και προσωπικού. Η Λουτσία είναι φροντιστής. Eίναι τυχερή που μπορεί να φροντίζει τη γιαγιά της στο πλαίσιο της δουλειάς της: «Ονομάζομαι Λουτσία Σνάιντερ. Είμαι 38 ετών και φροντίζω τη γιαγιά μου εδώ και ένα χρόνο περίπου. Η δουλειά μου λοιπόν είναι να βοηθάω τη γιαγιά μου στο καθάρισμα, στα ψώνια, να κάνει μπάνιο».
Οι δημόσιες δαπάνες για την επαγγελματική μακροχρόνια περίθαλψη είναι χαμηλές στην Ευρώπη. Αντιπροσωπεύουν μόλις το 1,7% του ΑΕΠ το 2019. Λόγω κόστους, πολύ συχνά είναι η ίδια η οικογένεια που φροντίζει τα ηλικιωμένα μέλη της.
Μετά την απώλεια του συζύγου της, η Εύα Λαμπέροβα ζει μόνη της και η μικρή της σύνταξη δεν της επιτρέπει να καλύψει όλες τις ανάγκες της. Έτσι η οικογένειά της τη στηρίζει οικονομικά: «__Χαίρομαι όταν έρχεται το μεσημέρι για φαγητό. Όταν είναι εδώ, νιώθω πιο ζωηρή. Δεν μπορώ να πάω σε οίκο ευγηρίας, γιατί η σύνταξή μου είναι πολύ μικρή για να καλύψει το κόστος».
Όσο όμως μπορεί, η Εύα προτιμά να μένει στο σπίτι, κοντά στην οικογένειά της. Η πρόβλεψη δείχνει ότι στη Σλοβακία, ο αριθμός των ατόμων που χρειάζονται μακροχρόνια φροντίδα θα αυξηθεί πάνω από 50% έως το 2070. Αυτό είναι διπλάσιο ποσοστό από τη μέση αύξηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ποια είναι, λοιπόν, η κατάσταση σήμερα στην Ευρώπη σ’ αυτόν τον τομέα; Ακολουθεί ένα γρήγορο μάθημα.
Η ζήτηση για φροντίδα στην Ευρώπη αναμένεται να αυξηθεί, καθώς αυξάνεται η μέση ηλικία του πληθυσμού. Υπάρχουν ήδη 6 εκατομμύρια άνθρωποι που εργάζονται στον κλάδο. Θα χρειαστούμε 1,6 εκατομμύρια εργαζόμενους επιπλέον στον τομέα της φροντίδας μέχρι το 2050. Σήμερα, ένα σημαντικό μέρος της φροντίδας είναι άτυπο και απλήρωτο.
52 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, μέλη οικογενειών, φίλοι και γείτονες, προσφέρουν φροντίδα σε ανθρώπους χωρίς αμοιβή ή αναγνώριση. Εν τω μεταξύ, οι επαγγελματίες φροντιστές, το 90% των οποίων είναι γυναίκες, είναι συχνά υποτιμημένοι και αντιμετωπίζουν κακές συνθήκες εργασίας.
Έτσι, η πρόσφατη ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα ενθαρρύνει τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να επενδύσουν περισσότερα στη φροντίδα, να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και να κάνουν τη φροντίδα πιο προσβάσιμη σε όσους τη χρειάζονται, πιο οικονομικά προσιτή και υψηλότερης ποιότητας.
Μέχρι το 2027, θα πρέπει να επενδυθούν συνολικά 6,7 δισεκατομμύρια ευρώ στην υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια φροντίδα στα κράτη μέλη της ΕΕ μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.
03:22 VO 5
Η Μαρία Πέτροβα ζει μόνη της κι έχει εύθραυστη υγεία. Πριν από ένα χρόνο, εγγράφηκε σε ένα κοινοτικό κέντρο κοινωνικών υπηρεσιών, σε ένα από τα προγράμματα που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Η φιλοδοξία είναι να φέρει κοντά κοινωνικούς φορείς, παρόχους υγείας και δήμους για να προσφέρουν περισσότερες υπηρεσίες στους ηλικιωμένους. Έτσι, η γυναίκα δέχεται βοήθεια στη μεταφορά βασικών αγαθών και διαθέτει ένα σύστημα παρακολούθησης στο σπίτι:
«Χρειάζεται να πηγαίνω συχνά στο γιατρό. Ο κύριος Ζόρβαν με πάει στο νοσοκομείο, με περιμένει και με φέρνει σπίτι.Το ρολόι δείχνει τη θερμοκρασία, την πίεση και άλλα πράγματα. Όλα αυτά με βοηθούν πολύ, ψυχολογικά και σωματικά».
Ο Πάβελ Τσερβιένκα διευθύνει επί τόπου το πρότζεκτ. Σήμερα ηγείται μιας διαβούλευσης με τον δήμο και τους ηλικιωμένους της περιοχής, για την αποτύπωση των αναγκών τους: «Καταλήξαμε στην ιδέα της σύνδεσης των δήμων σε μικροπεριφέρειες. Έτσι μπορούμε να συγκεντρώσουμε περισσότερα κεφάλαια και να πληρώνουμε αρκετούς φροντιστές. Ενδεχομένως να παρακινήσουμε τους ανθρώπους να ασχοληθούν με την κοινωνική εργασία».
Ο Πάβελ Αντάμι συνοδεύεται από την Αλζμπέτα, μια από τους φροντιστές του πρότζεκτ, η οποία τον συνοδεύει στα ψώνια. Για αυτήν, η συγκεκριμένη δουλειά είναι ένα επάγγελμα που πρέπει να εκτιμηθεί περισσότερο: «Μου αρέσει αυτή η δουλειά, μου αρέσει η επαφή με τον κόσμο. Με γεμίζει ότι μπορώ να τους βοηθήσω, και να τους δώσω λίγο από τον εαυτό μου, γιατί έχω ιδιαίτερη σχέση με τον καθένα ξεχωριστά. Αυτή είναι πολύ σημαντική δουλειά στην εποχή μας. Θα μπορούσε να βελτιωθεί από άποψη χρόνου απασχόλησης και να πληρώνεται καλύτερα».
Λόγω της έλλειψης προσωπικού και της αυξανόμενης πίεσης στα δημόσια οικονομικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει μια στρατηγική για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των φροντιστών και για να μπορέσουν οι ηλικιωμένοι να ζουν με αξιοπρέπεια.
Ποιες είναι λοιπόν οι κύριες προκλήσεις στη μακροχρόνια φροντίδα στην Ευρώπη; Στις Βρυξέλλες, θέσαμε την ερώτηση στον Ιβάιλο Κάλφιν, διευθυντή του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας:
**Ιβάιλο Κάλφιν, Διευθυντής Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας:**
«Ω, είναι πολλές! Επομένως είναι δύσκολο να τις συνοψίσουμε. Ίσως η πιο μεγάλη πρόκληση είναι η πρόσβαση σε υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας. Απλά, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν κατάλληλη πρόσβαση σε μακροχρόνια φροντίδα. Αλλά το βασικό πρόβλημα είναι το προσωπικό και οι φροντιστές. Υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη για φροντιστές στην Ευρώπη, καθώς ο πληθυσμός γηράσκει και οι φροντιστές μειώνονται διαρκώς. Δεν έχουμε αρκετούς νέους στον τομέα της φροντίδας. Αυτό δημιουργεί μια πολύ ζοφερή προοπτική για το μέλλον, αν δεν κάνουμε κάτι».
Φανί Γκορέ, Euronews:
Λοιπόν, μιλούσαμε νωρίτερα για τη μακροχρόνια φροντίδα. Πώς μπορούμε να προσελκύσουμε περισσότερους ανθρώπους σε αυτόν τον τομέα;
Ιβάιλο Κάλφιν, Διευθυντής Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας:
Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση και γι' αυτό η Επιτροπή θα προτείνει μια στρατηγική μακροχρόνιας περίθαλψης. Φυσικά, πρέπει να μιλήσουμε για τους μισθούς, γιατί οι εργαζόμενοι στον τομέα της φροντίδας αμείβονται λιγότερο από ότι πρέπει. Αλλά δεν έχει να κάνει μόνο με τους μισθούς. Υπάρχει μια σειρά πρόσθετων μέτρων υποστήριξης που θα μπορούσαν να δοθούν στους εργαζόμενους στον τομέα της φροντίδας. Για παράδειγμα, μεγαλύτερη υποστήριξη στην ψυχική υγεία, επειδή εργάζονται σε δύσκολες συνθήκες. Επίσης, η εκπαίδευσή τους είναι πολύ σημαντική γιατί η τεχνολογία αλλάζει. Μπορεί να βοηθήσει, αλλά μπορεί να είναι και εμπόδιο. Επομένως, είναι απαραίτητο αυτοί οι άνθρωποι να εκπαιδεύονται διαρκώς. Πολλοί από αυτούς καλούνται να ανταποκρίνονται άμεσα, επομένως πρέπει να είναι διαθέσιμοι όλη την ώρα. Πρέπει λοιπόν να έχουν χρόνο να ξεκουραστούν, να χαλαρώσουν, να ανασυνταχθούν, πριν επιστρέψουν.
Φανί Γκορέ, Euronews:
Πώς θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε συγκεκριμένα τους άτυπους φροντιστές, μέλη οικογένειας που φροντίζουν τους συγγενείς τους;
Ιβάιλο Κάλφιν, Διευθυντής Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας:
Αυτούς είναι ακόμη πιο δύσκολο να τους υποστηρίξουμε, σε σχέση με τους επαγγελματίες φροντιστές. Όλοι αυτοί οι άτυποι φροντιστές, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι γυναίκες. Γιατί οι γυναίκες εργάζονται συνήθως για δουλειές που αμείβονται λιγότερο και είναι πιο επισφαλείς. Και αυτό είναι ένα στίγμα που συνεχίζεται εδώ και πολλά χρόνια. Πολλές από αυτές που φροντίζουν ηλικιωμένους ή άτομα με αναπηρία στο σπίτι, δεν μπορούν να εργαστούν. Έτσι έχουν πραγματικά πολύ χαμηλό εισόδημα και ουσιαστικά αυτή είναι η δουλειά τους. Επομένως, εάν θέλουμε να προσφέρουμε μια ελάχιστη ποιότητα ζωής, πρέπει να έχουν υποστήριξη από το κοινωνικό σύστημα.