Μόνιμο αντικείμενο συζήτησης σε οικογένειες και παρέες, καθημερινό θέμα στα μέσα ενημέρωσης και αυξανόμενη πηγή ανησυχίας για τις καταναλωτικές οργανώσεις.
Τα νέα τιμολόγια αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες πολίτες θα αγοράζουν ηλεκτρικό ρεύμα.
Η επιλογή είναι περίπλοκη, καθώς στους 13 παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος προστίθενται τώρα και 4 τύποι τιμολογίων μπλε, πράσινα, κίτρινα και πορτοκαλί.
Η πρώτη και βασική επιλογή που πρέπει να κάνει ο καταναλωτής είναι αν θα προτιμήσει σταθερές τιμές, δηλαδή μπλε τιμολόγιο ή κυμαινόμενες, δηλαδή πράσινο ή κίτρινο τιμολόγιο.
Υπέρ και κατά του μπλε
Οι σταθερές τιμές που θα ανακοινώσουν οι περισσότεροι πάροχοι αναμένεται να κινηθούν **λίγο υψηλότερα από τις τρέχουσες τιμές.**Σε σύγκριση με το κόστος της ενέργειας το προηγούμενο διάστημα της ενεργειακής κρίσης, είναι σχετικά οικονομικές.
Οι περισσότεροι αναλυτές αναμένουν αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας τους επόμενους μήνες.Αυτό γιατί :
- ο χειμώνας στην Ευρώπη είναι ήπιος, κάτι που μειώνει την κατανάλωση
- οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν γεμίσει τις αποθήκες τους με υγροποιημένο φυσικό αέριο, κάτι που διασφαλίζει ότι υπάρχουν αποθέματα.
- Ωστόσο συνεχίζονται δύο πόλεμοι στην Ουκρανία και το Ισραήλ. Η εξέλιξή τους μπορεί να λειτουργήσει θετικά (μειώνοντας περαιτέρω τις τιμές) ή να προκαλέσει νέες αυξήσεις.
Ο διαχειριστής της ιστοσελίδας allazorevma, Αθανάσιος Γκίκας, εξηγεί στο euronews ποια πρέπει να είναι τα κριτήρια επιλογής των καταναλωτών.
Το τοπίο της αγοράς ενέργειας ήταν ήδη αρκετά περίπλοκο και πριν από την εμφάνιση των χρωματιστών τιμολογίων, τώρα φαίνεται ότι περιπλέκεται ακόμα περισσότερο. Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες στους οποίους πρέπει να βασιστούν οι καταναλωτές για να κάνουν την επιλογή τους;
«Προφανώς το βασικό κριτήριο επιλογής είναι η τιμή στο ρεύμα. Αλλά όχι μόνο η τιμή, αλλά και ο κίνδυνος που θέλει να πάρει ένας καταναλωτής. Το τρίτο είναι βέβαια οι ποιότητα εξυπηρέτησης των προμηθευτών και η εμπειρία που έχουν οι καταναλωτές από τους παρόχους, διότι περίπου 2 εκατομμύρια Έλληνες έχουνε εναλλακτικούς παρόχους. Πρόσφατα είχαμε ορισμένες εμπειρίες με ρήτρες. Όποιος λοιπόν έχει κάποια τέτοια εμπειρία, καλό θα ήταν να το προσέξει αυτό.»
Προφανώς ο κάθε καταναλωτής επιδιώκει πιο χαμηλή τιμή. Πώς συνδέεται αυτή με τον κίνδυνο που αναφέρατε ότι είναι διατεθειμένος να αναλάβει;
«Πρώτη φορά έχουμε σταθερά τιμολόγια, τα οποία έχουν λογικές τιμές. Στα σταθερά τιμολόγια ο κίνδυνος μηδενίζεται για τους επόμενους 12 μήνες. Ο καταναλωτής ξέρει ακριβώς πόσο θα πληρώνει. Το αισιόδοξο κομμάτι είναι ότι οι πάροχοι περιμένουν πτώση των τιμών.»
Ποιο χρώμα φαίνεται να κερδίζει τις προτιμήσεις των καταναλωτών;
«Από 1/1, 7.600.000 μετρητές θα μπούνε στο πράσινο τιμολόγιο. Οι εναλλακτικοί προμηθευτές θα προσπαθήσουν να τους μεταφέρουν. Ο ρυθμός δεν θα είναι πολύ γρήγορος. Εγώ υπολογίζω 50.000- 60.000 το μήνα. Το πιο ενδιαφέρον, όπως προείπα, είναι ότι δεν θα προσπαθήσουν να τους μεταφέρουν μόνο στα κίτρινα, αλλά και στα μπλε τιμολόγια. Φαίνεται ότι θέλουν να τα προωθήσουν.»
Από το νέο έτος θα πληρώνουμε περισσότερα ή λιγότερα για το ρεύμα, σύμφωνα με τη δική σας εκτίμηση;
«Οι πάροχοι εκτιμούν ότι θα χρεώνουν λιγότερο οι προθεσμιακές αγορές ρεύματος και φυσικού αερίου και αυτό υποδεικνύει ότι οι τιμές θα είναι σταθερές το 2024. Αυτό σημαίνει ότι -αν δεν υπάρχουν εκπλήξεις- το 2024 θα είναι καλύτερο από το 2023. Βέβαια, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι τιμές του 2023 είναι έως 40% υψηλότερες από τις τιμές του 2021, πριν αρχίσει η κρίση.»
Από το νέο έτος καταργείται και η επιδότηση στους λογαριασμούς του ρεύματος. Πόσο αυτό θα επηρεάσει το κόστος;
«Οι τιμές του Ιανουαρίου που ανακοίνωσαν οι πάροχοι είναι σχεδόν ίδιες με αυτές του Δεκεμβρίου, οι οποίες περιείχαν επιδότηση. Αυτό σημαίνει ότι η αγορά απορρόφησε την απουσία επιδότησης. Και αυτό είναι ένα πάρα πολύ ευχάριστο σημάδι.»
Πόσο επικίνδυνη είναι μια λάθος επιλογή; Πολλοί αγχώνονται ότι μπορεί ένας μέσος καταναλωτής να δει το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος να εκτοξεύεται μέσα στο έτος.
«Δεν περιμένουμε εκπλήξεις μέσα στο 2024. Όλα δείχνουν ότι θα είναι προς τα κάτω οι τιμές. Αν οι τιμές κινηθούν προς τα κάτω, αυτοί που θα επιλέξουν τώρα σταθερά τιμολόγια, υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα να βρεθούνε κάπως χαμένοι, δηλαδή να χάσουν 10, 20, 30 ευρώ αυτό το χρόνο. Όμως θα έχουν κερδίσει την ηρεμία τους για ένα χρόνο. Ίσως αξίζει τον κόπο σε κάθε περίπτωση.»
Πράσινο ή κίτρινο;
Όσοι επιλέξουν κυμαινόμενες τιμές, θα πρέπει να διαλέξουν πράσινο ή κίτρινο τιμολόγιο. Οι ουσιαστικές διαφορές τους δεν είναι μεγάλες.
Στο πράσινο τιμολόγιο, το τελικό κόστος θα διαμορφώνεται από το πάγιο, τη βασική χρέωση της κιλοβατώρας και τη ρήτρα αναπροσαρμογής, ενώ οι πάροχοι αναμένεται να προχωρήσουν σε εκπτώσεις και προσφορές για να προσελκύσουν νέους πελάτες.
Το πλεονέκτημα του πράσινου τιμολογίου είναι ότι θα δίνεται στους καταναλωτές η δυνατότητα να συγκρίνουν άμεσα τις τιμές όλων των παρόχων μέσω της ειδικής πλατφόρμας της ΡΑΕ. Το μειονέκτημά του είναι ότι δίνεται στους παρόχους η δυνατότητα μονομερούς τροποποίησης τόσο των συντελεστών όσο και του παγίου.
Στο κίτρινο τιμολόγιο, η διαμόρφωση του τελικού κόστους είναι ακόμα πιο ευέλικτη. Σε αυτό οι πάροχοι έχουν τη δυνατότητα να διαμορφώσουν το τελικό κόστος με το πάγιο και την Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς (δηλαδή την τιμή χονδρικής) συν τους συντελεστές που προστίθενται ή πολλαπλασιάζονται. Και σε αυτά τα τιμολόγια αναμένονται προσφορές και εκπτώσεις από τους παρόχους.
«Πράγματι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από τον κόσμο» σημειώνει ο νομικός σύμβουλος της καταναλωτικής οργάνωσης ΕΚΠΟΙΖΩ, Παναγιώτης Σγούρας. «Δεχόμαστε πολλές κλήσεις και πολλά ερωτήματα καταναλωτών για το τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Ο κόσμος φαίνεται ότι δεν έχει καταλάβει τις διαφορές ανάμεσα στα τιμολόγια. Δεν υπάρχουν επαρκείς οδηγίες και από τους ίδιους τους προμηθευτές και φυσικά μέχρι και να ανακοινώσουν και οι ίδιοι οι προμηθευτές μέχρι 1/01/24 τις τιμές των τιμολογίων τους δεν μπορούμε να δώσουμε σαφείς απαντήσεις.»
Η ΕΚΠΟΙΖΩ πρόσφατα έκανε κάποιες προτάσεις για τη βελτίωση της διαφάνειας στους λογαριασμούς ρεύματος. Με το νέο καθεστώς ικανοποιούνται αυτές οι προτάσεις;
«Όχι, μία από τις βασικές απαιτήσεις της ΕΚΠΟΙΖΩ ήτανε να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια στους λογαριασμούς. Αυτό δεν επιτυγχάνεται ούτε με το πράσινο, ούτε με το κίτρινο τιμολόγιο. Επίσης ένα ακόμα αίτημα ήταν να φύγουν οι χρεώσεις προς τρίτους από τους λογαριασμούς ρεύματος. Αυτές οι χρεώσεις μπορεί να προσαυξάνουν το τελικό ποσό του λογαριασμού μέχρι και 40%.»
Ποια είναι τα «σκοτεινά σημεία» του νέου συστήματος που πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα οι καταναλωτές;
«Ειδικά όσον αφορά στα νέα πράσινα τιμολόγια, βλέπουμε ότι με την υπουργική απόφαση δίνεται η δυνατότητα στους προμηθευτές μονομερώς να αλλάζουν ανά τρίμηνο τους όρους με τους οποίους διαμορφώνεται το τίμημα ή ακόμα να αλλάζουν και το πάγιο. Αυτό φυσικά δεν μπορεί να ισχύει σε μια σύμβαση διάρκειας. Η δυνατότητα που του δίνεται να αλλάζει τακτικά προμηθευτές ενέργειας, ναι μεν μπορεί να παρέχει ένα οικονομικό όφελος, ωστόσο δεν θα πρέπει να γίνονται εκπτώσεις στο πώς διαμορφώνεται το τίμημα που θα καλείται να καταβάλει.»
Μέχρι τώρα οι πάροχοι προσέφεραν μια σειρά προσφορών και εκπτώσεων. Αυτές θα συνεχιστούν με τα νέα τιμολόγια;
«Ο κάθε πάροχος θα είναι ελεύθερος να προσαρμόσει την τιμολογιακή του πολιτική, προφανώς εφαρμόζοντας και κάποιου είδους εκπτώσεις. Αυτό που θα πρέπει να προσέχει ο κάθε καταναλωτής είναι να μην δεσμεύεται σε κάτι το οποίο μπορεί στην αρχή της σύμβασης να λειτουργεί προς όφελος του, ωστόσο μελλοντικά να οδήγει σε υπέρμετρες χρεώσεις.»
Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι το κυνήγι των καταναλωτών για πιο φθηνό, πάροχο και τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας θα θυμίζει την αναζήτηση φθηνότερου πρατηρίου καυσίμων. Οι διαφορές στις τελικές τιμές θα είναι μικρές, ενώ το συνολικό κόστος εκτοξεύεται από υψηλούς φόρους, τέλη και χρεώσεις υπέρ τρίτων.
Ελεύθερη η μετακίνηση από πράσινα και κίτρινα
Σε κάθε περίπτωση η μετακίνηση στα πράσινα και τα κίτρινα τιμολόγια θα είναι ελεύθερη και προς διαφορετικό χρώμα και προς διαφορετικό πάροχο.
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να ξεκινήσει το έτος με πράσινο ή κίτρινο τιμολόγιο και να κλειδώσει ένα μπλε σταθερό τιμολόγιο στα μέσα του έτους, όταν αναμένεται μείωση των τιμών.