Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει για την αυξανόμενη απειλή της πλαστικής ρύπανσης σε όλο τον κόσμο, αλλά οι διαπραγματεύσεις πίσω από κλειστές πόρτες αυτή την εβδομάδα για έναν ευρωπαϊκό νόμο για την αντιμετώπιση της απώλειας πλαστικών σφαιριδίων υποδηλώνουν τη δυσκολία της διαμόρφωσης συναίνεσης μεταξύ των κυβερνήσεων.
"Όσο περισσότερα μαθαίνουμε, τόσο χειρότερη φαίνεται η κατάσταση", δήλωσε η Γουίνι Λάου, ερευνήτρια του Pew Charitable Trusts, η οποία παρουσίασε προκαταρκτικά στοιχεία σχετικά με την κλίμακα του προβλήματος σε φόρουμ που διοργάνωσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ουγγαρία, νυν κάτοχος της προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.
Περίπου το ένα τρίτο του συνόλου της πλαστικής ρύπανσης είναι μικροπλαστικά - σωματίδια από 5 χιλιοστά έως και μικροσκοπικά επίπεδα - τα οποία είτε κατασκευάζονται σε αυτό το μέγεθος, όπως τα ακατέργαστα πλαστικά σφαιρίδια ή "nurdles" που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή άλλων προϊόντων, είτε προκύπτουν από τη διάσπαση μεγαλύτερων πλαστικών.
Η Λάου υπολόγισε την ποσότητα που εκλύθηκε στο περιβάλλον το 2019 σε 11,4 εκατομμύρια τόνους, με κύριες πηγές τα ελαστικά οχημάτων και τις μπογιές, ακολουθούμενες από τη μηχανική ανακύκλωση, τα πλαστικά σφαιρίδια, τα υφάσματα και τα σωματίδια που προστίθενται σκόπιμα σε προϊόντα καθαρισμού και προσωπικής φροντίδας.
"Για να σας δώσουμε μια αίσθηση της κλίμακας, 11,4 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι ισοδυναμούν με ένα πλήρως φορτωμένο εμπορευματοκιβώτιο μεταφοράς μικροσφαιριδίων που εισέρχεται στο περιβάλλον κάθε δύο λεπτά", δήλωσε η Λάου.
Τα μικροπλαστικά βρίσκονται πλέον παντού - και μέσα μαςΟ ακαδημαϊκός Ρίτσαρντ Τόμσος, ο άνθρωπος που επινόησε τον όρο μικροπλαστικά σε μια ερευνητική εργασία το 2004, μόλις δημοσίευσε μια ανασκόπηση της έρευνας που έχει γίνει στον τομέα αυτό μέσα στα 20 χρόνια που ακολούθησαν.
"Αυτό που μας δείχνει τώρα η επιστήμη είναι ότι η ρύπανση από μικροπλαστικά βρίσκεται κυριολεκτικά παντού, από τα ψηλότερα βουνά μας μέχρι τους βαθύτερους ωκεανούς μας", δήλωσε ο Τόμσον. "Και, φυσικά, είναι επίσης παρόντα σε όλα τα είδη σε ολόκληρο τον πλανήτη επίσης".
Όλα αυτά θα πρέπει να έχουν στο μυαλό τους οι διαπραγματευτές όταν θα συνέλθουν στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας στις 25 Νοεμβρίου για την πέμπτη σύνοδο της Διακυβερνητικής Επιτροπής Διαπραγμάτευσης (που ονομάστηκε INC-5) για την ανάπτυξη μιας διεθνούς συνθήκης για την πλαστική ρύπανση.
"Θα είναι πραγματικά σημαντικό να υιοθετηθεί μια προσέγγιση ολόκληρων συστημάτων", δήλωσε ο Τόμσον. "Αλλά πρέπει επίσης να καθοδηγείται από ανεξάρτητα επιστημονικά στοιχεία - στοιχεία που δεν είναι κατά κάποιο τρόπο εκτεθειμένα σε συγκρούσεις συμφερόντων από βιομηχανικά εμπορικά κέρδη".
Η ΕΕ έχει εντείνει την επίθεσή της κατά της πλαστικής ρύπανσης τα τελευταία χρόνια, με την απαγόρευση πλαστικών αντικειμένων μιας χρήσης, όπως καλαμάκια, μαχαιροπήρουνα και ποτήρια, και πιο πρόσφατα με τη σταδιακή κατάργηση μιας σειράς "σκόπιμα προστιθέμενων" μικροπλαστικών βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τα χημικά προϊόντα - κυρίως το καουτσούκ που χρησιμοποιείται στα γήπεδα από αλεσμένα ελαστικά.
Πρόσφατη μεγάλη διαρροή στην Ισπανία εστίασε την προσοχή στο θέμαΟι μεταβατικές περίοδοι έως και 12 ετών για ορισμένες κατηγορίες προϊόντων αντικατοπτρίζουν την ανησυχία των βιομηχανικών κλάδων και είναι αποτέλεσμα μακρών διαπραγματεύσεων πίσω από κλειστές πόρτες. Τώρα οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι εργάζονται πάνω στην πρώτη πρόταση για τη νομοθέτηση της ακούσιας απελευθέρωσης μικροπλαστικών - συγκεκριμένα των "nurdle" που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Αλλά μια προσπάθεια της Ουγγαρίας να προχωρήσουν οι συνομιλίες απέτυχε την Τρίτη (22 Οκτωβρίου), με τους εθνικούς αντιπροσώπους να διχάζονται σε μια συμβιβαστική πρόταση, που είδε το Euronews, η οποία θα εξαιρούσε τα θαλάσσια φορτία πλαστικών σφαιριδίων από το σύστημα ελέγχων και κυρώσεων στο πλαίσιο του προτεινόμενου κανονισμού.
Αρκετές χώρες της ΕΕ -μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Πολωνία- έχουν καταστήσει σαφές ότι αντιτίθενται στην ένταξη της ναυτιλίας στη νομοθεσία της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι το ζήτημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό, έναν οργανισμό του ΟΗΕ.
Οι ακτιβιστές, έχοντας κατά νου την πρόσφατη μεγάλη διαρροή που ξεβράστηκε στις ακτές της Ισπανίας, επέκριναν την αποτυχία των κυβερνήσεων να επεκτείνουν την πρόταση της Επιτροπής ώστε να καλύπτει τις θαλάσσιες μεταφορές σφαιριδίων, όπως συμφώνησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
"Η περιβαλλοντική καταστροφή στη Γαλικία, που προκλήθηκε από την απώλεια στη θάλασσα εμπορευματοκιβωτίων με σφαιρίδια, υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη να ενσωματωθούν οι θαλάσσιες μεταφορές στον κανονισμό", δήλωσε η Λουσί Παντοβάνι, υπεύθυνη ευρωπαϊκής πολιτικής για τη ρύπανση από πλαστικά από τη ΜΚΟ Surfrider.
Το ίδιο το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ έχει σαφώς επίγνωση του ζητήματος. "Προφανώς υπάρχει, ιδίως με τα τελευταία ατυχήματα στα ύδατα της ΕΕ, ανάγκη για δράση", δήλωσε ο Μίχελ Κρούσμπεργκ, υπεύθυνος πολιτικής στη διεύθυνση περιβάλλοντος της Επιτροπής, ο οποίος εργάστηκε για την αρχική πρόταση.