Τι είναι το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα στην Ε.Ε.;
Η Ε.Ε. στοχεύει να βοηθήσει τουλάχιστον 15 εκατομμύρια ανθρώπους να βγουν από τη φτώχεια έως το 2030. Τα προγράμματα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος είναι ένας από τους τρόπους για να τους βοηθήσει να αποκτήσουν μια καλύτερη ζωή. Προσφέρουν τρία είδη υποστήριξης:
• Χρήματα για την κάλυψη των εξόδων διαβίωσης και την πληρωμή των λογαριασμών
• Συμβουλές και βοήθεια για να βρουν μια αξιοπρεπή εργασία
• Βοήθεια σε σημαντικά πράγματα όπως κοινωνικές υπηρεσίες, μεταφορές, ενέργεια και εκπαίδευση
Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα είναι βασική αρχή του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Υπάρχουν πολλά προβλήματα με τα υπάρχοντα προγράμματα:
• Στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. το επίπεδο των παροχών είναι πολύ κάτω από το όριο της φτώχειας.
• Μεγάλος αριθμός ατόμων δεν δικαιούνται ή δεν λαμβάνουν τη διαθέσιμη βοήθεια
Τώρα η Ε.Ε. εκτελεί μια σειρά από 9 προγράμματα για να δοκιμάσει νέους τρόπους προσέγγισης και παροχής στήριξης σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο.
Όφενμπαχ, Γερμανία
Είμαστε στην πόλη Όφενμπαχ, κοντά στη Φρανκφούρτη στη Γερμανία. Αυτό το σημαντικό οικονομικό κέντρο φιλοξενεί μεγάλο αριθμό μεταναστών, οι οποίοι μερικές φορές αντιμετωπίζουν προκλήσεις για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας και στην τοπική κοινότητα. Ωστόσο, νέες πρωτοβουλίες για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα μπορούν να βοηθήσουν στην αναστροφή αυτής της τάσης.
Έχουμε συνάντηση με τους Μιλάνοφ, στις όχθες του ποταμού Μάιν, στο Όφενμπαχ. Αυτή η τουρκόφωνη οικογένεια έχει τρία παιδιά. Μετανάστευσε από τη Βουλγαρία στη Γερμανία πριν από 10 χρόνια. Ήταν μια δεκαετία δυσκολιών, με ασταθείς δουλειές, έλλειψη στέγης, καθώς και γλωσσικά και πολιτιστικά εμπόδια. Όμως, τα τελευταία δύο χρόνια, ένα δημόσιο δίκτυο κοινωνικής ασφάλισης επέτρεψε σε αυτή την οικογένεια να προσδοκά ένα καλύτερο μέλλον.
Ο Ραντοστίν Μιλάνοφ είναι αποδέκτης του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος: «Αφού έχασα τη δουλειά μου, πήγα στις κρατικές υπηρεσίες και με βοήθησαν. Δεν είχαμε πού να μείνουμε, ούτε διαμέρισμα. Μας βρήκαν ένα μέρος να μείνουμε, ένα διαμέρισμα αμέσως. Βρήκαν χώρο για τα παιδιά μου στο σχολείο και μας στήριξαν. Μας εξήγησαν επίσης πώς να ζούμε στη Γερμανία».
Η γυναίκα του συμπληρώνει: «__Νομίζω ότι το πρόγραμμα CRIS είναι πολύ καλό. Φέρονται καλά στον άντρα και τα παιδιά μου και μας βοηθούν. Όταν εγώ ή τα παιδιά μου λαμβάνουμε επιστολές από τις αρχές και τους άλλους φορείς και δεν τις καταλαβαίνουμε, μας βοηθούν. Και μας σέβονται πολύ. Θέλω τα παιδιά μου να τελειώσουν το σχολείο. Να είναι ανεξάρτητα. Νοιαζόμαστε για αυτά. Είμαστε οι γονείς τους».
Η οικογένεια Μιλάνοφ συμμετέχει πλέον σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει την ονομασία CRIS (Cooperate, Reach Out, Integrate Services), ο στόχος είναι να βρεθούν νέοι τρόποι αντιμετώπισης των ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι πιο ευάλωτοι. Για τον Σερντάρ Ντάμαρ, τον συντονιστή αυτής της πρωτοβουλίας στο δημοτικό κέντρο εργασίας του Όφενμπαχ, τα προγράμματα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος πρέπει να είναι πιο εξατομικευμένα και ολιστικά:
«Έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία όταν μας εμπιστεύονται οι άνθρωποι. Βλέπουν ότι δεν είναι απλώς αριθμοί που εμείς διαχειριζόμαστε. Καταλαβαίνουν ότι φροντίζουμε όλη την οικογένεια, ότι παίρνουμε στα σοβαρά τα προβλήματα, τις ανησυχίες και τα ζητήματα υγείας τους. Αυτό τους κάνει να νιώθουν ότι είναι σε καλά χέρια, ότι είναι ενσωματωμένοι στη Γερμανία, ότι είναι αποδεκτοί. Πιστεύω ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να οικοδομήσουμε μια κοινή ζωή και ένα κοινό μέλλον εδώ».
Υπολογίζεται ότι 95 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ε.Ε. αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Για τον διακρατικό συντονιστή του προγράμματος CRIS, Ματίας Σούλτσε Μπόινγκ το γερμανικό ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα είναι ένα καλό μοντέλο, αν και λέει ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης:
«Καλύπτουμε το πλήρες κόστος της στέγασης και προσφέρουμε ένα ποσό για βιοπορισμό που είναι επαρκές, αλλά πολύ χαμηλό. Επομένως, θα πρέπει πάντα να υπάρχει κίνητρο για εύρεση εργασίας για να κερδίσουν περισσότερα χρήματα. Αυτή είναι η βασική αρχή και στη Γερμανία. Υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης για την ενσωμάτωση των διαφορετικών υπηρεσιών: Η στήριξη της νεολαίας, οι υπηρεσίες υγείας, οι υπηρεσίες στέγασης πρέπει να γίνουν πιο αποτελεσματικές και πιο αποδοτικές».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάνει συστάσεις στα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης των προγραμμάτων ελάχιστου εισοδήματός τους. Οι μεταρρυθμίσεις τους θα πρέπει να επικεντρωθούν στα εξής:
• Κάλυψη και απορρόφηση
• Πρόσβαση στην αγορά εργασίας και σε υπηρεσίες
• Εξατομικευμένη υποστήριξη και αποτελεσματική εποπτεία
Αμβέρσα, Βέλγιο
Αρκούν για την καταπολέμηση της φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Ταξιδεύουμε στην Αμβέρσα στο Βέλγιο για να μάθουμε.
Μπράιαν Κάρτερ, Euronews:
Γεια σας! Θα ήθελα λοιπόν πρώτα να σας ρωτήσω: ως ειδική σε θέματα κοινωνικής πολιτικής, ποια είναι η άποψή σας για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και τον τρόπο που εφαρμόζεται τώρα σε όλη την Ε.Ε.;
Μπέα Καντιγιόν, Καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής Πανεπιστήμιο Αμβέρσας:
Λοιπόν, θα ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι στην Ε.Ε., όλα τα κράτη μέλη προστατεύουν το ελάχιστο εισόδημα ως έσχατη λύση για όλους τους πολίτες. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Αυτό, για παράδειγμα, δεν συμβαίνει στις ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια, είδαμε ότι τα κράτη μέλη που υστερούσαν, ανταπεξήλθαν.
Μπράιαν Κάρτερ, Euronews:
Η Ε.Ε. πιέζει για συστάσεις για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, αλλά αυτές δεν είναι δεσμευτικές. Γιατί η Ε.Ε. δεν πιέζει για μια οδηγία ή για κανονισμό σε αυτό το θέμα;
**Μπέα Καντιγιόν, Καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής Πανεπιστήμιο Αμβέρσας:**
Υπήρξαν πολλές πρωτοβουλίες, αλλά θα έλεγα ότι η ισχυρότερη πρωτοβουλία μέχρι τώρα, είναι το κείμενο που έχουμε σε αυτήν την πρόταση. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να τακτοποιήσουμε τους κατώτατους μισθούς. Τότε θα μπορέσουμε να εστιάσουμε σε μια οδηγία για την προστασία του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Είναι επίσης δύσκολο να ορίσουμε ποιες είναι οι βασικές ανάγκες στην Ε.Ε.
Μπράιαν Κάρτερ, Euronews:
Σχετίζεται επίσης αυτό με τη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου βλέπουμε ότι η κοινωνική πολιτική, η πολιτική απασχόλησης, εξακολουθούν να βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στα χέρια των κρατών μελών;
Μπέα Καντιγιόν, Καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής Πανεπιστήμιο Αμβέρσας:
Απολύτως. Αλλά θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε κάτι διαφορετικό. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε ένα ευρωπαϊκό σύστημα ελάχιστου εισοδήματος που θα καλύπτει όλους τους πολίτες της Ε.Ε. με τον ίδιο τρόπο. Η διαφορά μεταξύ των χωρών είναι πολύ μεγάλη όσον αφορά στην ευημερία, στην οικονομική ικανότητα, στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης που είναι πολύ διαφορετικά στα διάφορα κράτη μέλη.
Μπράιαν Κάρτερ, Euronews:
Μόλις επιστρέψαμε από το Όφενμπαχ στη Γερμανία, όπου είδαμε ένα πρόγραμμα που επιδιώκει να έχει μια πιο ολιστική προσέγγιση στο ελάχιστο εισόδημα. Είναι αυτό μια οδός προς τα εμπρός;
Μπέα Καντιγιόν, Καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής Πανεπιστήμιο Αμβέρσας:
Σίγουρα. Επομένως, αυτός είναι ο λόγος που το τοπικό επίπεδο, το επίπεδο των υπηρεσιών πρόνοιας είναι τόσο σημαντικό, γιατί δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τεράστιους αριθμούς αποδεκτών ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Είναι σημαντικό γεγονός ότι τα προγράμματα ελάχιστου εισοδήματος πρέπει να παραμείνουν η έσχατη λύση για περιορισμένο αριθμό ατόμων. Διότι αν αυξηθούν οι αριθμοί, κάτι που έχει συμβεί στο παρελθόν, τότε γίνεται όλο και δυσκολότερο να εφαρμοστεί μια τέτοια ολιστική προσέγγιση.